Hiện nay cứ 100 cặp vợ chồng thì có tới 15 cặp vợ chồng mắc chứng vô sinh, và trong đó nguyên nhân vô sinh nam chiếm tới một phần ba trên tổng các trường hợp đó. Bài viết này nhằm cung cấp cho bạn kiến thức về nguyên nhân, triệu chứng và cách ngăn ngừa vô sinh nam.
Triệu chứng
Dấu hiệu chính của vô sinh nam là không có khả năng thụ thai. Có thể không có dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng khác. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, một vấn đề tiềm ẩn như rối loạn di truyền, mất cân bằng nội tiết tố, giãn tĩnh mạch quanh tinh hoàn hoặc tình trạng đường đi của tinh trùng bị tắc gây ra một số dấu hiệu và triệu chứng.
Mặc dù hầu hết nam giới bị vô sinh nam không nhận thấy các triệu chứng khác ngoài việc không thể thụ thai, nhưng các dấu hiệu và triệu chứng liên quan đến vô sinh nam bao gồm:
- Các vấn đề về chức năng tình dục – ví dụ, khó xuất tinh hoặc chất lỏng xuất tinh ít, giảm ham muốn tình dục hoặc khó duy trì sự cương cứng (rối loạn cương dương).
- Đau, sưng hoặc xuất hiện các cục u ở vùng tinh hoàn
- Nhiễm trùng đường hô hấp tái phát nhiều lần.
- Khướu giác bị mất khả năng cảm nhận mùi.
- Tăng trưởng vú bất thường.
- Giảm lông mặt, lông trên cơ thể hoặc các dấu hiệu khác của bất thường nhiễm sắc thể hoặc nội tiết tố.
- Số lượng tinh trùng thấp hơn bình thường (ít hơn 15 triệu tinh trùng trên một mililit tinh dịch hoặc tổng số tinh trùng dưới 39 triệu mỗi lần xuất tinh).
Nguyên nhân
Nguyên nhân về tinh trùng:
-
Bạn phải sản xuất tinh trùng khỏe mạnh:
Ban đầu, điều này liên quan đến sự tăng trưởng và hình thành cơ quan sinh sản nam trong giai đoạn dậy thì. Ít nhất một trong hai tinh hoàn của bạn phải hoạt động chính xác và cơ thể bạn phải sản xuất testosterone và các kích thích tố khác để kích hoạt và duy trì sản xuất tinh trùng.
-
Tinh trùng phải được mang vào tinh dịch:
Một khi tinh trùng được sản xuất trong tinh hoàn, các ống nhỏ sẽ vận chuyển chúng cho đến khi chúng hòa lẫn với tinh dịch và được xuất tinh ra khỏi dương vật.
-
Cần phải có đủ tinh trùng trong tinh dịch:
Nếu số lượng tinh trùng trong tinh dịch của bạn thấp, nó sẽ làm giảm khả năng một trong những tinh trùng của bạn sẽ thụ tinh với trứng của bạn tình. Số lượng tinh trùng thấp là ít hơn 15 triệu tinh trùng trên một mililit tinh dịch hoặc ít hơn 39 triệu mỗi lần xuất tinh.
-
Tinh trùng phải có chức năng và có thể di chuyển:
Nếu chuyển động (khả năng vận động) hoặc chức năng của tinh trùng của bạn là bất thường, tinh trùng có thể không thể tiếp cận hoặc xâm nhập vào trứng của đối tác của bạn.
Nguyên nhân y tế
Các vấn đề với khả năng sinh sản của nam giới có thể được gây ra bởi một số vấn đề sức khỏe và phương pháp điều trị y tế. Một số trong số này bao gồm:
-
Varicocele:
Varicocele là khi các tĩnh mạch bị giãn bên trong bìu của bạn (túi da giữ tinh hoàn của bạn). Đó là nguyên nhân phổ biến nhất của vô sinh nam. Mặc dù lý do chính xác mà varicocele gây vô sinh vẫn chưa được biết, nhưng nó có thể liên quan đến sự điều hòa nhiệt độ tinh hoàn bất thường. Varicocele dẫn đến giảm chất lượng tinh trùng.
Điều trị varicocele có thể cải thiện số lượng và chức năng của tinh trùng, và có khả năng cải thiện kết quả khi sử dụng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm.
-
Nhiễm trùng:
Một số bệnh nhiễm trùng có thể cản trở sản xuất tinh trùng hoặc làm giảm sức khỏe tinh trùng hoặc có thể gây ra tắc nghẽn làm cản trở sự di chuyển của tinh trùng. Chúng bao gồm viêm mào tinh hoàn hoặc viêm lan và một số bệnh lây truyền qua đường tình dục, bao gồm cả bệnh lậu hoặc HIV. Mặc dù một số bệnh nhiễm trùng có thể dẫn đến tổn thương tinh hoàn vĩnh viễn, hầu hết các tinh trùng vẫn có thể được lấy ra.
-
Vấn đề xuất tinh:
Xuất tinh ngược xảy ra khi tinh dịch đi vào bàng quang trong khi đạt cực khoái thay vì nổi lên đầu dương vật. Tình trạng sức khỏe khác nhau có thể gây ra xuất tinh ngược, bao gồm tiểu đường, chấn thương cột sống, thuốc và phẫu thuật bàng quang, tuyến tiền liệt hoặc niệu đạo.
Một số nam giới bị chấn thương tủy sống hoặc một số bệnh nhất định không thể xuất tinh, mặc dù họ vẫn sản xuất tinh trùng. Thông thường trong những trường hợp này, tinh trùng vẫn có thể được lấy ra để sử dụng trong các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản. -
Kháng thể tấn công tinh trùng:
Kháng thể chống tinh trùng là các tế bào hệ thống miễn dịch xác định nhầm tinh trùng là kẻ xâm lược có hại và cố gắng loại bỏ chúng.
-
Khối u:
Ung thư và khối u có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cơ quan sinh sản nam giới, thông qua các tuyến tiết ra các hormone liên quan đến sinh sản, chẳng hạn như tuyến yên hoặc một số nguyên nhân khác chưa xác định được. Trong một số trường hợp như phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị để điều trị khối u có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.
-
Mất cân bằng nội tiết tố:
Vô sinh có thể là do rối loạn tinh hoàn hoặc một bất thường ảnh hưởng đến các hệ thống nội tiết tố khác bao gồm vùng dưới đồi, tuyến yên, tuyến giáp và tuyến thượng thận. Testosterone thấp (suy sinh dục nam) và các vấn đề nội tiết tố khác có một số nguyên nhân tiềm ẩn có thể.
-
Khiếm khuyết của ống vận chuyển tinh trùng:
Nhiều ống khác nhau mang tinh trùng. Chúng có thể bị chặn do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm chấn thương do tai nạn, do phẫu thuật, nhiễm trùng trước đó, chấn thương hoặc phát triển bất thường, chẳng hạn như bị xơ nang hoặc các tình trạng di truyền tương tự.
Sự tắc nghẽn có thể xảy ra ở bất kỳ cấp độ nào, kể cả trong tinh hoàn, trong các ống dẫn lưu tinh hoàn, trong mào tinh hoàn, trong ống dẫn tinh, gần ống dẫn xuất tinh hoặc trong niệu đạo. -
Khiếm khuyết nhiễm sắc thể:
Các rối loạn di truyền như hội chứng Klinefelter – trong đó một nam sinh ra với hai nhiễm sắc thể X và một nhiễm sắc thể Y – gây ra sự phát triển bất thường của cơ quan sinh sản nam. Các hội chứng di truyền khác liên quan đến vô sinh bao gồm xơ nang, hội chứng Kallmann và hội chứng Kartagener.
-
Vấn đề với quan hệ tình dục:
Những vấn đề này có thể bao gồm khó khăn trong việc duy trì sự cương cứng khi quan hệ tình dục (rối loạn cương dương), xuất tinh sớm, giao hợp đau, bất thường về mặt giải phẫu như mở niệu đạo bên dưới dương vật hoặc các vấn đề về tâm lý hoặc quan hệ.
-
Bệnh celiac (rối loạn tiêu hóa khiến cho cơ thể không hấp thụ chất béo được):
Rối loạn tiêu hóa gây ra bởi sự nhạy cảm với gluten, bệnh celiac có thể gây vô sinh nam. Khả năng sinh sản có thể cải thiện sau khi áp dụng chế độ ăn không có gluten.
-
Một số loại thuốc:
Liệu pháp thay thế testosterone, sử dụng steroid đồng hóa dài hạn, thuốc trị ung thư (hóa trị liệu), một số loại thuốc chống nấm, một số loại thuốc gây loét và một số loại thuốc khác có thể làm giảm sản xuất tinh trùng và giảm khả năng sinh sản của nam giới.
-
Phẫu thuật:
Một số phẫu thuật có thể ngăn bạn xuất tinh, bao gồm cắt ống dẫn tinh, sửa chữa thoát vị bẹn, phẫu thuật bìu hoặc tinh hoàn, phẫu thuật tuyến tiền liệt và phẫu thuật bụng lớn được thực hiện cho ung thư tinh hoàn và trực tràng,… Trong hầu hết các trường hợp, phẫu thuật có thể được thực hiện để đảo ngược các tắc nghẽn này hoặc lấy tinh trùng trực tiếp từ mào tinh hoàn và tinh hoàn.
Nguyên nhân môi trường
Một số các yếu tố môi trường như nhiệt, độc tố và hóa chất có thể làm giảm sản xuất tinh trùng hoặc chức năng của tinh trùng. Nguyên nhân cụ thể bao gồm:
-
Hóa chất công nghiệp:
Tiếp xúc kéo dài với benzenes, toluene, xylene, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, dung môi hữu cơ, sơn và chì có thể góp phần làm giảm số lượng tinh trùng.
-
Tiếp xúc với kim loại nặng:
Tiếp xúc với chì hoặc kim loại nặng khác cũng có thể gây vô sinh.
-
Bức xạ hoặc tia X:
Tiếp xúc với bức xạ có thể làm giảm sản xuất tinh trùng. Với liều lượng phóng xạ cao, việc sản xuất tinh trùng có thể giảm vĩnh viễn.
-
Nhiệt độ cao:
Nhiệt độ cao làm suy giảm sản xuất và chức năng của tinh trùng. Việc sử dụng thường xuyên phòng xông hơi hoặc bồn nước nóng có thể làm giảm số lượng tinh trùng của bạn.
Ngồi trong thời gian dài, mặc quần áo chật hoặc làm việc trên máy tính xách tay trong thời gian dài cũng có thể làm tăng nhiệt độ trong bìu của bạn và có thể làm giảm việc sản xuất tinh trùng.
Sức khỏe, lối sống và các nguyên nhân khác:
Một số nguyên nhân khác gây vô sinh nam bao gồm:
-
Sử dụng ma túy:
Steroid đồng hóa được thực hiện để kích thích sức mạnh và tăng trưởng cơ bắp có thể làm cho tinh hoàn co lại và sản xuất tinh trùng giảm. Sử dụng cocaine hoặc cần sa có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng của bạn.
-
Uống rượu:
Uống rượu có thể làm giảm nồng độ testosterone, gây rối loạn chức năng cương dương và giảm sản xuất tinh trùng. Bệnh gan do uống quá nhiều rượu cũng có thể dẫn đến các vấn đề về sinh sản.
-
Hút thuốc lá:
Những người đàn ông hút thuốc có số lượng tinh trùng thấp hơn những người không hút thuốc. Hút thuốc thụ động cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.
-
Căng thẳng:
Căng thẳng làm giảm một số hormone cần thiết để sản xuất tinh trùng. Căng thẳng nghiêm trọng hoặc kéo dài sẽ gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản, có thể ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng của bạn.
-
Trầm cảm:
Nghiên cứu cho thấy khả năng mang thai có thể thấp hơn nếu bạn nam bị trầm cảm nặng. Ngoài ra, trầm cảm ở nam giới có thể gây ra rối loạn chức năng tình dục do giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương hoặc chậm xuất tinh hoặc ức chế.
-
Cân nặng:
Béo phì có thể làm suy giảm khả năng sinh sản theo nhiều cách, bao gồm cả tác động trực tiếp đến tinh trùng cũng như gây ra sự thay đổi hormone làm giảm khả năng sinh sản của nam giới.
Một số nghề nghiệp bao gồm hàn hoặc những nghề liên quan đến ngồi lâu, như lái xe tải, có thể liên quan đến nguy cơ vô sinh.
Phòng ngừa
Nhiều loại vô sinh nam không thể ngăn ngừa được. Tuy nhiên, bạn có thể tránh một số nguyên nhân gây vô sinh nam đã biết. Ví dụ:
- Đừng hút thuốc.
- Hạn chế hoặc kiêng rượu.
- Chỉ sử các loại thuốc khi có chỉ định của bác sỹ.
- Giữ cho trọng lượng ở mức vừa phải.
- Đừng cắt ống dẫn tinh.
- Tránh những trường hợp gây nhiệt kéo dài cho tinh hoàn.
- Giảm căng thẳng.
- Tránh tiếp xúc với thuốc trừ sâu, kim loại nặng và các chất độc khác.
Khi nào đi khám bác sĩ?
Gặp bác sĩ nếu bạn không thể thụ thai sau một năm giao hợp thường xuyên, không sử dụng biện pháp tránh thai hoặc sớm hơn nếu bạn nhận thấy bất kỳ điều sau đây:
- Vấn đề cương cứng hoặc xuất tinh, ham muốn tình dục thấp hoặc các vấn đề khác với chức năng tình dục.
- Đau, khó chịu, khối u hoặc sưng ở vùng tinh hoàn.
- Tiền sử có vấn đề về tinh hoàn, tuyến tiền liệt hoặc tình dục.
- Phẫu thuật tinh hoàn, dương vật hoặc bìu.